Reisverslag Dag 82-92: Tadzjikistan (Seven Lakes en de Pamir Highway)

Een droom die uitkomt: de Pamir Highway rijden, een van de meest legendarische wegen ter wereld. Desolate, hobbelige bergpassen dwars door niemandsland. We bereiken (met hoogteziekte) het hoogste punt van de expeditie op 4.655 meter en steken een van de hoogste grensovergangen ter wereld over naar Kirgizië.

Auto prepareren voor de Pamir Highway

Na een paar dagen in Dushanbe is onze auto klaar bij de Toyota garage. Ze hebben het stuurhuis gereviseerd, de lekkende oliekeerringen van de tussenbak vervangen en wat losgetrild plaatwerk vastgezet. Ook hebben ze een nieuwe ABS-sensor voor ons gevonden, want we hebben al sinds het onderhoud in Istanboel een ABS-melding op het dashboard. Eindelijk weer een dashboard zonder lampjes dus!

Tussen ons en Kirgizië ligt een van de hoogste internationale snelwegen ter wereld: de Pamir Highway. Afgelegen, desolate bergen met hobbelige weggetjes boven de 4000 meter hoogte. Dwars door niemandsland. Het is de weg waar we het meeste naar uit heb gekeken voordat we vertrokken. Daar wil je in ieder geval geen autopech krijgen, want garages zijn er niet. Daarom besluiten we eerst een off-road testritje te maken.

Weg opgeblazen met dynamiet

En dus vertrekken we richting het Fann gebergte in het westen van Tadzjikistan. We rijden een weg langs de ‘Seven Lakes’, een onverhard pad langs zeven kraakheldere bergmeren. Tussen meer vier en vijf is de weg ineens afgesloten. Ze zijn tijdens wegwerkzaamheden iets te enthousiast geweest met dynamiet, waardoor de weg onbegaanbaar is geworden door alle brokstukken. Het is een doodlopende weg en er zitten auto’s en mensen vast aan de andere kant die niet meer terug kunnen. Bizar. Dan zijn zulke dingen in Nederland toch beter geregeld.

Het wordt inmiddels al donker, waardoor we besluiten onze tent op te zetten naast het vierde meer. We zijn niet de enige. Om ons heen staan allemaal andere kampeerders die niet verder kunnen rijden. Samen hebben we een gezellige avond en de volgende dag rijden we weer terug naar Dushanbe.

De auto rijdt fantastisch, maar helaas was er nog steeds een kleine lekkage in de tussenbak. De flens in de tussenbak blijkt behoorlijk ruw te zijn, waardoor er onder druk wat olie doorheen komt. Na een laatste bezoekje aan de Toyota garage, waarbij we worden uitgezwaaid door het voltallig personeel, is ook dat probleem verholpen. We doen nog wat inkopen, zoals genoeg eten, een nieuwe voorraad motorolie en octaanbooster. De brandstofkwaliteit op de Pamir Highway schijnt nogal belabberd te zijn, en met octaanbooster kun je dat een beetje opkrikken. Met het volste vertrouwen rijden we de Pamir Highway tegemoet.

De Pamir Highway rijden

Het is eindelijk zover. De Pamir Highway is een van de meest legendarische wegen ter wereld. De route loopt van Dushanbe in Tadzjikistan naar Osh in Kirgizië, en is ongeveer 1.300 kilometer lang. We hebben er zo’n twee weken voor uitgetrokken, want uiteraard willen we ook genieten van alle spectaculaire uitzichten onderweg. Je rijdt dwars door de hoogste en meest afgelegen gebieden van het Pamir gebergte, waarbij het hoogste punt van de weg op 4.655 meter ligt. Avontuur pur sang. Voor ons een droom die uitkomt.

Het begin van de weg voert langs een enorme, kronkelende kloof en kolkende rivier; de grens met Afghanistan. Aan de overkant van de rivier zien we Afghaanse kinderen spelen in de rivier, oranje akkertjes, groene velden, vrouwen die gesluierd de was ophangen en mannen met tulband die de wegen trotseren op een oude motor. Het is fascinerend dat aan de overkant van de rivier een compleet andere wereld ligt. Een wereld die je alleen kent van het nieuws, maar aan de overkant van de rivier verrassend alledaags en vredig lijkt. Afghanistan voelt zó ver weg, maar is maar een paar meter van ons verwijderd. We vinden een kampeerplekje met uitzicht over de rivier en groene, golvende heuvels van Afghanistan. Wat een leven.

Wegwerkzaamheden, blokkades en stof

Op dag twee volgt een van de meest vervelende stukken van de Pamir Highway. Ongeveer 100 kilometer aan wegwerkzaamheden, waarbij de weg afgesloten wordt van 06:30 – 12:00 uur en van 13:00 – 18:00 uur. Het stuk is te lang om in de ‘lunchpauze’ af te leggen (komen wij achter), dus je moet ofwel heel vroeg vertrekken of ’s avonds in het donker rijden. Of heel lang wachten…

Voor ons werd het dat laatste. De weg voor de wegwerkzaamheden was al niet al te best, en er waren talloze blokkades van auto’s en trucks die vastzaten. We komen uiteindelijk om 14:00 uur aan bij het beginpunt van de wegwerkzaamheden en moeten wachten tot ’s avonds om verder te rijden. Om 17:00 worden we doorgelaten, maar het duurt niet lang of we moeten alweer wachten. Wat is er nu weer aan de hand? We parkeren de auto en zien een truck op z’n kant liggen, met de oplegger in de rivier. De truck blokkeert de nauwe weg door de kloof, waardoor het verkeer aan twee kanten muurvast staat.

Met een takelwagen draaien bouwvakkers de truck rechtop en met een graafmachine erbij takelen ze de oplegger uit het water, om deze weer op de truck te leggen. Er gaan uren voorbij en inmiddels wordt het al donker. De truck kan weer rijden, maar welke kant op? In beide richtingen staan er honderden auto’s vast. Links een bergwand, rechts de kolkende rivier, en aan de overkant nieuwsgierige Afghanen die naar het spektakel zitten te kijken. De auto’s aan ‘onze’ kant moeten achteruit rijden om ruimte te maken voor de auto’s van de andere kant. Met passen en meten baant de horde auto’s van de andere kant zich een weg door onze rij met auto’s. Daarna kunnen wij doorrijden.

Door de wegwerkzaamheden is er een hoop stof op de weg en heb je amper zicht. Het is geen pretje om in het donker in een constante zandstorm tussen de wilde bergtaxi’s te rijden, maar we moeten het er maar mee doen. We willen het hele stuk van wegwerkzaamheden vandaag afronden, anders staan we morgen weer vast. Tot laat in de avond rijden we door en uiteindelijk vinden we een lokaal guesthouse waar we kunnen slapen. De wegwerkzaamheden zijn achter de rug.

Bartang Vallei: Een verborgen paradijs

De Pamir Highway heeft veel adembenemende zijwegen en omwegen die je kunt rijden. Op advies van andere reizigers rijden we de Bartang Vallei in, en dit blijkt een waar paradijs. De Bartang Vallei biedt geweldige off-road wegen langs steile afgronden en met spectaculaire uitzichten over de rotsachtige bergen.

In de vallei vinden we een grasveldje aan een rivier om onze tent op te zetten, met een waterbron, een all-you-can-eat moerbeiboom, een natuurlijk dompelbad, vuurplekje en zelfs een brug om onder je auto te kijken. Wat wil een mens nog meer? Een echt overlanders paradijs. Af en toe komen er herders met hun geiten langs, die de op de grond gevallen moerbeien eten.

Het valt ons op hoe ‘luxe’ wij kamperen, vergeleken met de locals. De herders zoeken hout, maken een vuurtje en koken zo hun water. Wij pakken een flesje butaangas en steken ons gasfornuis aan. Zij zitten op een steen. Wij op onze uitklapbare stoelen. Zij spoelen zich af in de waterbron. Wij in onze kampeerdouche. Overigens bieden we nog wel aan om ons gasfornuis te gebruiken, zodat ze geen hout hoeven te sprokkelen. Maar de herders schudden hun hoofd en zeggen dat het gebruik van het gasfornuis niet economisch is. Niet zo gek in een gebied waar het jaarinkomen zo’n 200 USD per jaar is.

Langs de Afghaanse grens in de Wakhan Vallei

Langs de Hindoekoesj, reusachtige bergen van meer dan 7000 meter hoog die de grens van Afghanistan en Pakistan vormen, rijden we richting de Wakhan Vallei. Een andere omweg van de Pamir Highway die vrijwel elke reiziger neemt, vanwege de fenomenale uitzichten en natuur. Hier vind je de woeste Panj-rivier die nog altijd Afghanistan van Tadzjikistan scheidt, met aan weerzijden sneeuw bedekte bergpieken en eindeloze grasvlakten.

De smalle wegen slingeren langs steile kliffen over onverharde wegen, terwijl je af en toe dorpjes tegenkomt waar de tijd lijkt stil te staan. Kinderen zwaaien vrolijk en kleine ezeltjes staan onverstoord te grazen als we langsrijden. Onderweg dippen we nog in een magische warmwaterbron en hiken we naar eeuwenoude petrogliefen.

Langzaamaan verandert het landschap. De dorpjes verdwijnen uit het straatbeeld en maken plaats voor kronkelige bergwegen die steeds hoger reiken. Buiten de auto is niets meer, alleen wij die over een weidse, lege vlakte rijden. We rijden inmiddels boven de 4000 meter en het sneeuwt. De weg is een snoeiharde wasbordweg, waardoor we constant door elkaar worden geschud. Het is een zoektocht om de perfecte balans in snelheid te vinden zodat je over over de hobbels heen kunt ‘vliegen’, zonder alle controle te verliezen. Op sommige stukken rijden we 90 km/u om niet helemaal kapot te trillen, maar erg veilig en comfortabel is het niet. Uiteindelijk verslaan we ook deze bergpas en overnachten we in Bulunkul, officieel de koudste plek van Tadzjikistan met een gemeten recordtemperatuur van -53 graden.

Hoogteziekte op 4.655 meter hoogte

We beginnen inmiddels flink last te krijgen van de hoogte, maar een lager punt om snel naartoe te reizen is er niet. En dus rijden we door, naar het laatste dorpje voor de grens met Kirgizië: Murghab. Urenlang rijden we door het oneindige niets over desolate landschappen boven de 4000 meter, met af en toe een verdwaalde truck of auto. Dit is een enorm leeg stuk in de wereld, waar niets groeit of leeft.

De Lonely Planet omschrijft het treffend: “The desolate town of Murghab fascinates as an example of life lived in extremis. The people here are used to hard life, freezing cold in winter and furnace hot in summer, and have the knowledge to survive with very little means at their disposal.” Wij zijn er helaas niet aan gewend en worden wakker in Murghab met knallende koppijn, hartkloppingen en benauwdheid. Onze hartslag in rust is 130 en onze zuurstofsaturatie is 85%. De hoogte eist zijn tol.

Als we doorrijden gaan we nóg meer stijgen, en het is dagen terug om in lager gelegen gebied te komen. En dus houden we een broodnodige rustdag, om vervolgens door te trekken naar de grens met Kirgizië. Om daar te komen moeten we de hoogste bergpas van de Pamir Highway over: de Ak-Baital pas die op 4.655 meter hoogte ligt. We banen ons wederom een weg door betoverende berglandschappen en komen niets of niemand tegen. Wat een indrukwekkend gebied en wat een avontuur om dit samen aan te gaan. We zijn euforisch als we de top van de bergpas bereiken (en buiten adem). Dit is het hoogste punt van onze reis. Sterker nog, het hoogste punt waar we ooit hebben gestaan.

Een van de meest bizarre dingen die we in dit deel van de Pamir Highway tegenkomen is een hek van honderden kilometers lang die vlak naast de weg staat, gebouwd door de Chinezen. In ruil voor flinke investeringen in de infrastructuur van Tadzjikistan (en andere buurlanden), claimen de Chinezen land in het grensgebied. Om dat gelijk maar goed af te bakenen zetten ze er een hek neer. Je vraagt je dan toch af wie de moeite neemt om in dit niemandsland zo’n enorm hek te bouwen, maar blijkbaar hebben de Chinezen dat dus gedaan. Zelfs in deze geïsoleerde uithoek van de wereld worden we geconfronteerd met keiharde geopolitiek.

Grensovergang naar Kirgizië

Na ongeveer twee weken door fantastische bergen te rijden, bereiken we een van de hoogste grensovergangen ter wereld. We hadden ons voorbereid op een traag en corrupt proces, na verhalen van andere reizigers. Gelukkig zijn de douanebeambten ons goed gezind en worden we binnen een kwartiertje uitgezwaaid om onze weg te vervolgen.

We moeten nog een laatste stukje overwinnen: de Kyzyl-Art pas, een modderig pad dat in niemandsland ligt tussen Kirgizië en Tadzjikistan. De auto verweert zich kranig tegen de modder, watervallen over de weg en scherpe stenen. Eenmaal aangekomen bij de Kirgizische grens blijkt de internetverbinding van de grenspost eruit te liggen, dus moeten we een tijdje wachten. Deze grens oversteken is niet vanzelfsprekend en voor locals zelfs verboden, door een conflict tussen beide landen. Als toerist heb je een vergunning nodig van de Tadzjiekse overheid om door het Pamir gebied te rijden én van de Kirgizische overheid om de grens over te steken. Gelukkig hebben we dit allemaal van tevoren geregeld, en mogen we – als het internet weer werkt – het volgende land van de expeditie binnenrijden: Kirgizië.

● ● ●

Volg de expeditie op Instagram voor realtime updates en nog veel meer foto's en video's!