Reisverslag Dag 57-71: Oezbekistan

Na 57 dagen en meer dan 12.000 kilometer, komen we aan in het 13e land van de expeditie: Oezbekistan. Turkmenistan laat zijn sporen na. We zijn paranoïde en achterdochtig. Dus we besluiten even bij te komen in de historische stad Khiva. Daarna vervolgen we onze weg door Oezbekistan langs de betoverende zijderoute steden Bukhara en Samarkand, de rustige Nuratau bergen en de levendige metropool Tasjkent.

Paranoia en achterdocht door Turkmenistan

We laten de totalitaire staat Turkmenistan achter ons. Het geeft een gevoel van verlichting, maar ons volgende land heeft ook geen goede reputatie als het om mensenrechten gaat. De eerste ‘president’, Islom Karimov, was een beruchte dictator die een ijzeren grip hield op het land tot aan zijn dood in 2016. De huidige president, Mirzijojev, heeft voor een paar positieve veranderingen en versoepelingen gezorgd. Maar nog altijd word je nauwlettend in de gaten gehouden. Toeristen moeten zich bijvoorbeeld elke nacht registreren, anders kun je op een flinke boete rekenen als je het land verlaat. Na Turkmenistan voelt het echter alsnog alsof we kunnen gaan en staan waar we willen.

Mentaal moeten we er wel flink van bijkomen. We voelen ons uitgeput en achterdochtig. Als ik mensen ontmoet denk ik soms vanuit het niets: ‘Misschien is dit wel een Turkmeense geheim agent? Pas op met wat je zegt.’ Dat slaat natuurlijk nergens op, en rationeel weet ik dat wel. Maar blijkbaar zijn vier dagen in de dictatuur genoeg geweest om me paranoïde te maken. Om even uit te rusten blijven we vijf dagen hangen in de magische stad Khiva, net over de grens.

Een reis door de geschiedenis in Khiva

Het is geen straf om in Khiva te verblijven. De oude, lemen stad is perfect gerestaureerd, waardoor je jezelf waant in verloren tijden. Het is bijna té perfect gerestaureerd. Gevoelsmatig loop je door een museum. Elk gebouw is een prachtige madrassa (een religieuze school waar de islam wordt onderwezen), paleis, moskee of minaret, uitbundig versierd met donkerblauwe tegels.

Soms lopen er zelfs acteurs de paleisdeuren uit en doen ze alsof ze de ‘Khan’ zijn, de leider van de stad tot zo’n 100 jaar geleden. Hoewel de plek een luguber verleden heeft en vooral bekend stond om slavenhandel, is daar vandaag de dag niets meer van te merken. Het is met recht een highlight van Oezbekistan, waar de echo’s van het verleden haast voelbaar zijn tussen de lemen stadsmuren.

Elke avond bivakkeren we in het ‘Terrassa’ restaurant met heerlijke lokale gerechten, een uitgebreide wijnkaart, uitzicht over de binnenstad en live muziek. We laten ons meevoeren op de melodieën, terwijl de stad dieporanje kleurt door de zonsondergang. Binnen no-time voelen we ons weer normaal (voor zover je ons normaal kunt noemen) en zijn we er klaar voor om de rest van Oezbekistan te ontdekken. Het is heerlijk om even rust te pakken. We realiseren ons maar weer eens hoe bijzonder deze tijd is, en hoe dankbaar we zijn dat we in de gelegenheid zijn om deze reis te maken. Ook nemen we ons voor in Nederland meer tijd te maken voor onszelf en voor rust. Het is niet erg om wat vaker ‘nee’ te zeggen, om het gehaaste leven in Nederland fijner te maken. Blijkbaar helpt ruimte in je hoofd om je dit soort dingen te realiseren.

Zijderoute steden Bukhara en Samarkand

Waar je in de meeste landen in Centraal-Azië indrukwekkende natuur kunt verwachten, draait Oezbekistan om de historische steden. Bukhara en Samarkand spreken tot de verbeelding van elke reiziger in de regio. Dit waren belangrijke knooppunten op de oude zijderoute, en dat is te zien. Hoewel Bukhara en Samarkand er met hun stenen gebouwen heel anders uitzien dan Khiva - wat vooral van leem is gemaakt - stralen alle steden rijkdom uit.

In Bukhara en Samarkand zijn het de centrale pleinen die het meeste indruk maken. Imposante madrassas en mausoleums zijn tegenover elkaar gebouwd, met grote, azuurblauwe koepels. Alleen de slanke minaretten torenen er bovenuit. Een spektakelstuk om te zien.

Daar, op het Registanplein in Samarkand, voelen we ons nietig. We lopen in de voetsporen van eeuwenoude beschavingen. Van Timoer Lenk. Van Genghis Khan.

Spontaan videobellen we vrienden en familie, om het plein aan hen te laten zien. Maar de grootsheid laat zich niet op beeld vastleggen. We kunnen alleen maar aanraden om er zelf eens heen te gaan en je omver te laten blazen door deze grandeur. Om Alexander de Grote te citeren toen hij Samarkand voor het eerst zag: "Alles wat ik over Samarkand heb gehoord is waar, behalve één ding: het was nog mooier dan ik me kon voorstellen."

Nuratau bergen

De wegen in het land zijn best saai. Je rijdt urenlang over asfaltwegen langs zanderige vlaktes met stugge struiken. Woestijn, zonder enige vorm van afleiding. We maken een uitstapje naar een van de weinige bergachtige gebieden, Nuratau. Het is heerlijk na de verzengende hitte in de steden. Tijdens een bergwandeling komen we erachter dat overlanden onze conditie geen goed heeft gedaan. Helemaal buiten adem klimmen we de berg op.

We genieten van de natuur om ons heen na die honderden madrassas. Ook scheuren we over zanderige paden langs een groot, helderblauw bergmeer. Genieten geblazen; dat off-roaden bevalt ons wel.

Tashkent: Brute Sovjet architectuur

Vanuit Samarkand pakken we eens een ander vervoersmiddel. We laten ons maatje in de steek en boeken een retourtje met de trein via Bookaway naar de hoofdstad Tasjkent. Daar komen we in een andere wereld terecht. Het blijkt de grootste stad in Centraal-Azië met meer dan 2 miljoen inwoners. De stad heeft geen historische kern, want die is vrijwel helemaal verwoest tijdens een aardbeving in de jaren ’60. Die kans grepen de Sovjetarchitecten aan. Hier vind je geen paleizen van weleer. Hier vind je keiharde Sovjetarchitectuur. Afgebladderde appartementsblokken, betonnen pleinen en statige standbeelden. Maar ook drukke parken, leuke koffietentjes, goede restaurants, een Nederlands sprekende falafelverkoper en gezelligheid op straat.

Hoewel de stad ons niet echt raakt, is het een welkome afwisseling na al die geschiedenis in Khiva, Bukhara en Samarkand. Een van de hoogtepunten was voor ons de prachtige balletvoorstelling ‘Lazgi’ over de zijderoute, van het Oezbeeks nationaal ballet. Misschien hebben we wel een traantje weggepinkt.

We leven heerlijk in het ‘nu’. Ons leven voor deze reis maakt hier niet zoveel uit, en het leven na de reis ook niet. En daar denken we ook niet aan. Je bent bezig met wat je vandaag gaat doen, en het plannen van de volgende bestemming. Je legt de kilometers af naar je doel van die dag. Het is een heel ontspannen bestaan. Fijn voor even, al is het niet zaligmakend voor altijd. Uiteindelijk wil je ook mentaal weer uitdagingen hebben om je voor in te kunnen zetten. Maar alles op z'n tijd.

Autoproblemen in Oezbekistan

Als we na een paar dagen weer bij onze auto aankomen, ligt er ineens een plas olie onder. We sjezen naar de dichtstbijzijnde garage (waar je altijd zonder afspraak meteen terecht kunt). De beste man doet een uitgebreide analyse en concludeert dat een oliekeerring van de tussenbak lekt en er een pakking van het stuurhuis moet worden vervangen. Geen schokkende bevindingen gelukkig, maar helaas heeft hij niet de juiste onderdelen. Dat is geen verassing. In Oezbekistan is letterlijk 95% van de auto’s Chevrolet of Daewoo, dus Toyota onderdelen liggen niet op de plank.

De monteur raadt aan om naar Panjakent te rijden, dat net over de grens met Tadzjikistan ligt. Daar zijn genoeg Toyota’s. Hij vult de olie in de tussenbak bij, we nemen een fles stuurbekrachtigingsvloeistof mee en met gepaste spoed racen we naar de grens.

● ● ●

Volg de expeditie op Instagram voor realtime updates en nog veel meer foto's en video's!