Reisverslag Dag 41-52: Iran

Na 52 dagen tikken we bijna de 10.000 kilometer aan, maar daar zijn we nog niet. We komen aan in het prachtige Iran. Hoewel we het een beetje spannend vonden om naar dit onbekende land te gaan, bleek dat nergens voor nodig. Nergens zijn we zo hartelijk ontvangen als hier. We hebben genoten van de rijke cultuur, indrukwekkende architectuur en vooral de waanzinnig lieve mensen. Wát een gastvrijheid kennen ze hier, daar kunnen wij echt wat van leren.

Grensovergang naar Iran

De grensovergang naar Iran vonden we toch een beetje spannend. Een land met andere regels dan we gewend waren, en vooral ook onbekend. We wisten niet zo goed wat we konden verwachten. Toen we de grens met Turkije verlieten en de douaneofficier zei: “Take care, Iran is a dangerous place”, werd het er niet beter op. Maar onze zenuwen verdwenen als sneeuw voor de zon zodra we aankwamen bij het eerste hek van Iran. De soldaten en douane verwelkomden ons met een grote lach op hun gezicht.

Ik maakte me ook enigszins druk om mijn website en socials; veel websites en sociale media zijn niet toegestaan in Iran. In het Nederlandse reisadvies staat zelfs dat je kan worden aangehouden als je een blog hebt, omdat je dan gezien kan worden als “een journalist zonder vergunning”. De grote Instagram tag op de auto hielp niet mee. En ja hoor, al snel kwam de vraag: “Do you have Instagram?” van de douanebeambte, terwijl hij naar de tag wees. We knikten. Iedereen werd nieuwsgierig, opende hun Instagram en bekeek onze foto’s. Ze werden razend enthousiast. “Are you driving to Singapore?! Can we follow you? That’s amazing!”. Huh? Ik dacht dat Instagram verboden was in dit land? Al snel leerden we dat er in Iran heel veel strenge regels zijn, en dat deze vaak niet nageleefd worden. Het “strenge” Iran dat we kennen uit het nieuws heb ik helemaal niet teruggezien. Dat gold wel voor meer dingen overigens. Zo hebben we ook veel vrouwen gezien, vooral in de steden, die geen hoofddoek droegen. De zedenpolitie was in geen velden of wegen te bekennen. Daarmee willen we overigens niet beweren dat er geen zedenpolitie is, maar wij hebben ze niet gezien.

Eerste kennismaking: Tabriz, Ardabil en Lahijan

We hadden een visum voor 14 dagen, en Iran is echt een enorm land. We zouden dus alleen door het noorden rijden, en zelfs dat was flink aanpoten. In een stad vlakbij de grens woont een student die toeristen helpt als ze net het land inkomen. Veel dingen zijn niet vanzelfsprekend als toerist. Je kan namelijk niet zomaar geld uit de muur trekken, want je pinpas werkt niet. En je kan geen geld overmaken naar Iraanse bedrijven vanwege internationale sancties. Je moet cash meenemen en daar wisselen. De student heette ons welkom in het land, zorgde ervoor dat we internet met VPN hadden en wisselde geld voor ons. Al snel leerden we dat iedereen (inclusief politici) gebruik maakt van een VPN, om de online censuur te omzeilen. Je vraagt je dan toch af wat het nut is van zo’n regel als letterlijk niemand zich eraan houdt… Maar goed, wie zijn wij om dat te snappen.

Als je vragen hebt over reizen naar Iran, stuur Erfan gerust een berichtje op zijn Instagram!

De eerste drie dagen bezochten we gelijk drie verschillende steden: Tabriz, Ardabil en Lahijan. Het was voor ons een eerste kennismaking met alles dat Iran te bieden heeft. Prachtige moskeeën met blauw mozaïek, lokale bazaars waar mensen hun dagelijkse boodschappen doen en de ongeëvenaarde gastvrijheid. We kregen thee aangeboden waar we ook kwamen, op straat kregen we een ‘halva’ (zwarte rijstpudding) in ons handen gedrukt en we mochten vaak geeneens afrekenen bij een winkel of restaurant. Ook als we bleven aandringen, zoals gebruikelijk is met ‘Tarof’.

Tarof is een gewoonte waarbij je minimaal twee à drie keer iets af moet slaan. Iedereen kan op deze manier gastvrij zijn. Pas als iemand aan blijft dringen mag je een aanbod accepteren. Dat geldt ook voor de meest basale dingen. Afrekenen in een taxi bijvoorbeeld. De taxichauffeur zal minimaal twee keer beweren dat je écht niet mag betalen. Pas daarna wordt het geld aangenomen. Of vragen aan je schoonvader of hij een kopje thee wil. Die zal minimaal twee keer vriendelijk bedanken. Wij hielden uiteindelijk de stelregel aan: we slaan twee keer af, maar bij een derde keer mogen we accepteren. Het was voor ons als buitenstaander wel ontzettend moeilijk om in te schatten wat Tarof was en wat niet. Misschien hebben we wel heel veel mensen boos gemaakt door onbewust hun Tarof te accepteren. Dat zullen we nooit weten. Wij vonden de mensen in ieder geval enorm gastvrij.

Geweldige architectuur en chaos in Teheran

Teheran was een fijne plek om wat medereizigers te ontmoeten en verrassend mooi, als je door het verkeer heen kan kijken in ieder geval. We sliepen in een hostel midden in het centrum en spraken veel mensen van onze leeftijd die door het Midden Oosten aan het reizen waren. Hun verhalen spraken tot de verbeelding: van Afghanistan tot Irak en Saudi Arabië. We gingen manieren bedenken om ook die landen te bezoeken tijdens onze trip. De gastvrijheid van het Midden Oosten, de authentieke sfeer in deze regio en de schitterende architectuur en natuur roepen ons. Wie weet… misschien op de terugweg?

Het verkeer in de hoofdstad is ronduit verschrikkelijk. Oprecht het ergste wat we ooit hebben gezien en meegemaakt. En inmiddels zijn we toch best in wat grote steden geweest. Absolute chaos, nul regels en het staat muurvast. Op de heenweg hebben we ongeveer 2 uur over 5 kilometer gedaan. Wat een ellende. Gelukkig zijn er ook een aantal wegen en gebieden in de stad die autovrij zijn. Ineens zie je dan hoe mooi de stad eigenlijk is. We bezochten onder andere het indrukwekkende Golestan paleis, de sfeervolle Grand Bazaar en de intrigerende voormalige ambassade van de Verenigde Staten.

De ambassade heet tegenwoordig “Former US Den of Espionage” en is beroemd omdat het in 1979 werd bezet door Iraanse studenten, wat leidde tot een gijzeling van het personeel die 444 dagen duurde. Nu is het een museum dat vol staat met anti-Amerikaanse propaganda. Je ziet er bijvoorbeeld posters met een vervallen vrijheidsbeeld waarop staat “Down with the USA”. In een hal met ‘helden’ hangt de leider van de Houthi rebellen. En je ziet er natuurlijk ook wat de Verenigde Staten allemaal hebben uitgespookt toen ze daar nog zaten.

Een verscheidenheid aan afluisterapparatuur staat tentoongesteld, samen met de documenten die de studenten uit de papierversnipperaar hebben weten te vissen tijdens de bezetting en letter voor letter weer hebben samengevoegd. Het biedt een unieke kijk op de spionageactiviteiten die er plaatsvonden tijdens de Koude Oorlog.

Road trippen in Golestan Nationaal Park

Vanuit Teheran rijden we direct de bergen in. We laten het drukke verkeer achter ons en hebben het gevoel alsof we voor het eerst de bergen van Centraal-Azië inrijden. Het regent en dus besluiten we om onze tent lekker ingeklapt op het dak te laten zitten. We zoeken beschutting bij een lokale ecolodge. Niet lang daarna komt er ook een familie uit Teheran aan die vloeiend Engels spreekt. Zij zijn heel geïnteresseerd in ons en wij in het leven in Iran. We maken foto’s, gaan samen wandelen en praten honderduit. Wat me het meeste bij is gebleven is dat zij bovenal willen leven zoals zíj dat willen. Niet gedicteerd door de overheid. Maar vrijheid om te leven op hun manier. Een van de vrouwen, ongeveer even oud als Charelle, legt uit dat het haar droom is om te reizen zoals wij dat doen. Maar dat kan niet met een Iraans paspoort. Wederom beseffen we hoeveel geluk we hebben dat we in Nederland geboren zijn.

De dag erna bezoeken we de Badab-e Soort Spring, de op één na grootste kalkafzettingen ter wereld. De grootste zagen we een paar weken geleden in Turkije, Pamukkale. Op Google Maps zagen we een klein weggetje richting het oosten lopen, de kant die we op moesten. Op hoop van zegen volgden we de weg, en dit bleek een succes! Een geweldige off road route dwars door de natuur, die uiteindelijk veranderde in glad asfalt door de bergen waar niemand anders reed. Wat wil een mens nog meer?

’s Avonds komen we aan in het mooiste hotel van de reis tot nu toe, het Haft Paykar Boutique Hotel in Gorgan. Het hotel bestaat uit een oud huis, wat meer weg heeft van een paleis, met verschillende binnentuinen, gedetailleerd houtsnijwerk en fonteinen. Het voelt als een oase van rust. Terwijl Charelle een blog zit te typen, komt de CEO van het hotel naar haar toe. Hij vraagt of hij ons mag rondleiden, samen met de Minister van Cultureel Erfgoed en Geschiedenis van de provincie Golestan. Daar kunnen we natuurlijk geen nee tegen zeggen.

Wat er dan gebeurt hadden we niet voorzien. Urenlang worden alle hoekjes van het stadje Gorgan uitgeplozen om aan ons te laten zien. We moeten op de foto met allemaal lokale ondernemers (vaak in hun restaurant of winkel). Gesloten deuren worden speciaal voor ons opengemaakt. We krijgen bloemen aangereikt van locals uit hun tuin. De Minister geeft ons meerdere cadeaus: aardewerken espressokopjes, een handgemaakte portemonnee, een riem, pasjeshouder, sleutelhanger, koekjes. Ook wordt de hele rondleiding gefilmd (zo’n 6 uur lang) en worden we geïnterviewd voor social media. Uiteindelijk gaan we flabbergasted en uitgeput slapen met maar één vraag in ons hoofd: ‘Wat is er zojuist gebeurd?’

In de voetstappen van Imam Reza in Mashhad

De laatste bestemming van onze twee weken in Iran was een van de heiligste plekken van het land, de stad Mashhad. Sterker nog, dit is zelfs een van de meest religieuze plekken van de hele islamitische wereld. Onderweg naar Mashhad maken we een detour naar verlaten ruïnes van de zijderoute: lemen dorpen, karavanserais en oude forten.

In het hart van de stad Mashhad staat de Imam Reza Holy Shrine, een gigantisch complex waar elk jaar miljoenen pelgrims en bezoekers op af komen. Het complex is een perfect voorbeeld van de islamitische architectuur, met grootse pleinen, prachtige mozaïeken, meerdere moskeeën, musea, bibliotheken en een grote begraafplaats. Ook als toerist moet je bescheiden gekleed zijn. Voor vrouwen betekent dat een chador en mannen moeten lange broeken dragen. Alsof het complex zelf niet genoeg was, kregen we van allemaal mensen cadeautjes aangereikt. Snoepjes, chocola, heilige aarde. De gids die ons rondleidde was ook verbaasd, ze had dit nog nooit meegemaakt. “Misschien ben je erg vrijgevig, en krijg je nu daarom veel cadeaus?”, vroeg ze. Laten we het daar maar op houden, haha.

Je voelde de positieve energie in de lucht. Volgens onze gids kon je Imam Reza alles vragen: een mooi huis, een nieuwe auto. We kwamen tot het besef dat we eigenlijk niets willen, we hebben alles al. Gezondheid voor onze familie is het enige wat we konden bedenken. Dus daar hebben we Imam Reza om gevraagd.

Op onze weg naar buiten toe kwamen er twee Perzische mannen naar ons toe met een heftig Australisch accent. Ze stonden erop dat we ’s avonds bij hen kwamen eten. “Geen Tarof!”, verduidelijkten ze nog. Hallelujah, dat is handig. Nu durfden we het aanbod wel aan te nemen. ’s Avonds aten we bij deze rijke Iraans-Afghaanse familie. We praatten over geopolitiek en verschillende manieren van leven. De schalen rijst en desserts bleven maar komen. Wat een enorme gastvrijheid weer in dit land. Ik hoop alleen maar dat we daar iets van kunnen leren.

Op weg naar Turkmenistan

Het plan was om vlak voor de grens met Turkmenistan te overnachten, zodat we vroeg bij de grens konden zijn. Dat bleek iets lastiger dan gedacht. Om tijd te besparen in de ochtend wilde we liever niet kamperen, maar bij een lokale lodge slapen. We hadden al twee keer het bergdorpje op en neer gereden, maar konden de weg naar onze slaapplek niet vinden. Een groepje mannen naast de weg zag ons stuntelen en schoot ons te hulp. Een van hen, ergens in de zestig gokken we, sprong op zijn brommer om ons te begeleiden door het dorp. Hij stopte aan de rand van de rivier en wees naar de overkant. We keken een kolkende rivier in en hadden echt absoluut geen zin om daar doorheen te rijden. Via Google Translate vroegen we: “Is het niet te diep voor de auto?”. De man liet zich dat geen twee keer zeggen. Hij stroopte zijn broek op en liep zo het water voor ons in, om te kijken hoe diep het was. Het kwam tot ruim boven zijn knieën. Dat leek wel acceptabel. Glijdend en slippend reden we naar de overkant. We hadden allebei twee hele andere manieren om dit te benaderen. Charelle riep “Oh my god!”, toen we er waren. Marcel zei als een soort mantra: “Dit gaat prima, gaat prima”. We hebben het in ieder geval gehaald! Toen begonnen trouwens ook gelijk de zenuwen voor de terugweg.

De mensen in de lodge waren allemaal verbaasd dat we door de rivier waren gekomen. Zij zaten al dagen vast en konden geen kant op. We vroegen honderd keer of het écht niet ging regenen en of het water niet hoger zou staan in de ochtend. Ze verzekerden ons dat we zonder zorgen konden slapen en dat we ’s ochtends veel makkelijker de rivier door konden. Gelukkig kregen ze gelijk. Het water stond in de ochtend veel lager en zonder moeite reden we richting de grens met Turkmenistan.

● ● ●

Volg de expeditie op Instagram voor realtime updates en nog veel meer foto's en video's!